فناوران – اما در سال‌های گذشته مصوبات این کارگروه بارها مورد توجه فعالان رسانه‌ای در داخل و کشور واقع شده است. این در حالیست که بارها پرسش‌های متعددی در خصوص نحوه عملکرد این کارگروه، روش فیلتر شدن سایت‌ها، علت فیلترشدن سایت‌ها، نحوه رفع فیلتر و غیره در رسانه‌ها و محافل عمومی مطرح شده است. متن حاضر پاسخی به 12 پرسش مهم و کلیدی پیرامون نحوه کار این کارگروه است.

1- تارنماهای اینترنتی در چه مواردی، بر چه اساسی و چگونه فیلتر می‌شوند ؟
بموجب ماده 21 قانون جرایم رایانه‌ای، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که متشکل از 12عضو از هر یک از قوای سه گانه است، مسئولیت تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را بر عهده دارند. تارنماهای حاوی مصادیق مجرمانه، از طریق گزارشات مردمی، واحدهای رصد فضای مجازی و ربات‌های هوشمند شناسایی و به کارشناسان مربوطه جهت بررسی ارجاع می‌شود. سپس نظر کارشناسی نهادهای عضو کارگروه در هر موضوع با توجه به تخصص آن نهاد اخذ و جمع بندی نظرات به دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق واصل شده سپس تارنماهای رصدشده توسط کارشناسان حقوقی از حیث تطابق با قوانین کشور بررسی و بر این اساس اقدام می‌شود عناوین مصادیقی که از نظر کارگروه، مجرمانه تشخیص داده شده‌اند در فهرستی بصورت عمومی منتشر و چنانچه تغییراتی در این فهرست به تصویب برسد، از طریق دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و پایگاه اطلاع‌رسانی کارگروه به اطلاع عموم می رسد.

2- آيا ثبت بودن تارنما در ساماندهي اجباري است و تارنماهايي كه در ستاد ساماندهي پایگاه‌های اینترنتی ایرانی ثبت نباشند فيلتر می‌شوند ؟
ثبت در ساماندهي اجباري نيست و هيچ تارنمايي صرفاً به دليل عدم ثبت در ستاد ساماندهي پایگاه‌های اینترنتی ایرانی فيلتر نمی‌شود.

3- آیا نمی‌شود قبل از فیلتر به مدیر سایت اطلاع دهید تا خودش محتوای غیرمجاز را حذف کند و سایتش فیلتر نشود؟
بله. درصورتیکه‌امکان تماس با مدیر تارنما وجود داشته باشد، تلاش می‌شود قبل از پالایش به مدیر تارنمای مربوطه اطلاع داده شود. بنابراین بر اساس مصوبه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، به کلیه تارنماهایی که اطلاعات تماس خود را در سامانه ستاد ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی وزارت ارشاد به ثبت برسانند چنین تسهیلاتی درنظر گرفته می‌شود بطوریکه با ثبت نهایی تارنما در پایگاه ستاد ساماندهی، درصورتیکه محتواي مجرمانه در تارنماي ثبت شده يافت شود ابتدا به مسئول آن تارنما اخطار و تذكری مبني بر حذف آن محتوا از طريق ايميل به پست الکترونیکی مدیر تارنما ارسال می‌شود. در صورتیکه مدیر تارنمای مربوطه در زمان کوتاهی اقدام به رفع اثر و حذف محتوای مجرمانه کند، هیچگونه اقدامی درخصوص فیلتر یا مسدودسازی آن انجام نخواهد شد.‌اما چنانچه مدیر تارنما به تذکر ارسالی بی توجهی کرده و از حذف محتوای مجرمانه‌امتناع کند، تارنماي مذكور فيلتر مي شود. البته در مواردي كه دستور مقام قضايي رسیدگی کننده به پرونده مبني بر فيلتر تارنما صادر شده باشد يا محتواي تارنمايي اساسا مجرمانه تشخيص داده شود، آن تارنما بدون تذكر فيلتر می‌شود.

4- تارنماها به استناد چه قانوني فيلتر می‌شوند؟
تارنماها به استناد فهرست مصاديق محتواي مجرمانه موضوع ماده ي 21 قانون جرائم رایانه‌ای و يا دستور مقام قضايي فيلتر می‌شوند. اين فهرست چكيده و احصا شده از قوانين مدون كشو مانند قانون مجازات اسلامي، قانون مطبوعات، قانون جرائم رایانه‌ای و ... است كه در بندهاي هشتگانه آن، به مواد قانونی مورد استناد اشاره شده است.

5- چگونه تارنماي خود را رفع فيلتر كنيم؟
 در پرتال خدمات الکترونیکی كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه بخش مخصوصي جهت رسيدگي به درخواست رفع فيلتر و شكايات مردمي به نشاني rafefilter.internet.ir طراحي شده است كه می‌توانید از طريق فرم بر خط قرار گرفته شده در اين نشاني درخواست خود را به كارگروه ارسال كنيد.
در این سامانه به دو گروه درخواست رسیدگی می‌شود. گروه اول درخواست مدیران تارنماهای اینترنتی است. این اشخاص می‌توانند بعنوان مدیر سایت، درخواست رفع فیلتر و شکایت خود را به کارگروه تعیین مصادیق اعلام کنند و برای اینکه مشخص شود که آیا واقعا مدیر سایت مورد نظر هستند یا خیر، ابتدا باید سایت خود را در ستاد ساماندهی پایگاه‌های ایرانی به ثبت رسانده و سپس با شناسه کاربری و کلمه عبوری که در ساماندهی به ثبت رسیده است درخواست رفع فیلتر تارنمای خود را ثبت می کنند.
 گروه دوم در مورد پایگاه‌های عمومی خارجی است که ممکن است از طرف مدیر آن سایت خارجی درخواست رفع فیلتری مطرح نباشد،‌اما کاربران ایرانی به دلایلی ممکن است نیازضروری به اطلاعات و محتوای مندرج در آن تارنما داشته باشند. در چنین مواردی شهروندان می‌توانند به‌عنوان کاربر (استفاده کننده) سایت فیلتر شده، درخواست رفع فیلتر تارنمای مورد نظر را از طریق درگاه مذکور مطرح کنند.
در ادامه مدیران تارنماهای فیلتر شده می‌توانند با همان شناسه کاربری و رمز عبور خود، وضعیت درخواست رفع فیلتر خود را پیگیری کنند در اینصورت پس از استعلام از نهادهای مربوطه عضو کارگروه و کسب موافقت اولیه، نمونه‌هایی از مصادیق مجرمانه موجود در تارنمای متخلف به مدیر سایت اعلام می‌شود و مدیر سایت نسبت به حذف آن‌ها و سایر موارد مشابه اقدام می‌کند. در صورت تایید حذف کلیه موارد مجرمانه، مدیر تارنما فرم تعهدنامه مربوطه (مبنی بر تعهد به نظارت بیشتر بر تارنمای خود) را بصورت الکترونیکی تکمیل و ‌امضا می‌کند و پس از این مرحله تارنمای مذکور رفع
فیلتر می‌شود.

6- چگونه می توانیم، تارنمای خود را در صفحه پیوندها معرفی کنیم ؟
در درگاه خدمات الکترونیکی كارگروه بخش مخصوصي جهت رسيدگي به درخواست معرفي تارنما در پيوندها ایجاد شده است افراد متقاضی می‌توانند از طریق این نشانی با مطالعه ضوابط و شرایط مندرج در این بخش، درخواست معرفی سایت خود را مطرح کنند. این درخواست ها توسط کارشناسان مربوطه بررسی شده و در صورتی که سایت مذکور حایز ‌امتیازات لازم شود، در دسته بندی مربوطه روی پایگاه پیوندها به عنوان سایت مفید به مردم معرفی می‌شود.

7- آيا نهاد يا سازماني مي تواند بدون اجازه كارگروه دستور فيلتر يا مسدودسازي صادر كند؟
بر اساس مواد 21 تا 23 قانون جرائم رایانه‌ایكارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه جهت هماهنگي نهادهاي مختلف در انجام مأموريت هاي قانوني و با حضور کنندگان اين نهادها تشکیل شده است. لذا هرگونه دستوری مبني بر فيلتر، مسدودسازي و يا هر اقدام قانوني ديگري در زمينه ي جرائم رایانه‌ایاز طريق اين كارگروه اعلام خواهد شد. البته چنانچه شکایت خصوصی از تارنمایی در یکی از محاکم یا مراجع قضایی مطرح شود، مقام قضایی رسیدگی کننده به پرونده نیز می تواند دستور پالایش یا مسدودسازی تارنمای مربوطه را صادر کند. بجهت ایجاد هماهنگی، اکثر این دستورات نیز از طریق دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که در دادستانی کل کشور مستقر است، ابلاغ می‌شوند.

8- آيا كارگروه مرجع صالح براي رسيدگي به دعاوي خصوصي و مطالبه شخصي افراد است؟
طبق اصل 35 قانون اساسي، حكم به مجازات و اجراي آن بايد تنها از طريق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد. از طرفي براساس تبصره 2 ماده 22 قانون جرایم رایانه‌ای، پالایش محتوای مجرمانه موضوع شکایت خصوصی صرفا با دستور مقام قضایی رسیدگی ‌کننده به پرونده انجام خواهد شد و كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه مجاز به رسيدگي به دعاوي خصوصي افراد ناست. لذا افراد در اين گونه موارد مي توانند از طريق دادگاه‌ها و دادسراهاي سراسر كشور و یا بطور خاص از طریق دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای اقدام کنند.

9- اگر در مرور اینترنت با سایت‌های دارای محتوای مجرمانه مواجه شدیم، چگونه می‌توانیم موضوع را به کارگروه گزارش کنیم ؟
قطعا یکی از اصلی ترین منابع نظارتی کارگروه، گزارشات مردمی است. در یکسال گذشته تعداد زیادی گزارش مردمی درخصوص مشاهده محتوای مجرمانه از طریق پست الکترونیکی و یا بخش گزارش سایت پیوندها به دبیرخانه کارگروه واصل شده است و این موضوع بیانگر نقش ارزنده و قابل تقدیر مردم در سالم سازی فضای مجازی است. درحال حاضر نیز شهروندان می‌توانند از طریق بخش درخواست فیلتر درگاه خدمات الکترونیکی کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، ضمن مشخص کردن موضوع جرم، نشانی تارنماهای غیر مجازی که مشاهده کرده اند را به دبیرخانه کارگروه گزارش کنند. این گزارشات توسط کارشناسان مربوطه بررسی شده و سپس مراحل چندگانه کارشناسی را طی می‌کند و در صورتیکه در تمامی مراحل تایید شود، تارنمای مورد نظر پالایش خواهد شد.

10- چرا سایت لغتنامه دهخدا (به نشانی loghatnaameh.com) فیلتر شده است ؟
تارنمای مذکور یک سایت جعلی است که با سوء استفاده از عنوان مشهور لغتنامه دهخدا اقدام به ارائه نتایج ساختگی، نامعتبر و مجعول و گاها انتشار محتوای مجرمانه کرده است و بر اساس اعلام رسمی موسسه دهخدا (واقع در دانشگاه تهران) این سایت هیچ ارتباطی به این موسسه نداشته و فعالیت آن نیز غیرقانونی است.  ضمنا نشانی پایگاه معتبر موسسه دهخدا icps.ut.ac.ir است و در صفحه نخست این پایگاه نیز، به این موضوع اشاره شده است.

11-  دامنه جدیدی را خریداری کرده‌ام‌اما از ابتدا فیلتر بود. باید چه کار کنم ؟
درصورتیکه دامنه ای را خریداری کرده‌اید که قبلا فیلتر شده است می بایست مراحل ذیل را
انجام دهید.
1- سایت خود را روی دامنه مورد نظر راه اندازی کنید.
2- سایت خود را در ستاد ساماندهی پایگاه‌های ایرانی به نشانی samandehi.ir ثبت کنید.
3- به عنوان مدیر سایت در درگاه رسیدگی به شکایات به نشانی rafefilter.internet.ir درخواست رفع فیلتر کنید.
4- در بخش توضیحات، دقیقا توضیح دهید که این دامنه را تازه خریداری کرده‌اید و اطلاعی از اینکه این سایت قبلا فیلتر بوده است نداشته‌اید.
5- ما بقی مراحل را از طریق درگاه پیگیری مدیران سایتهای فیلتر شده تا آخرین مرحله پیگیری
کنید.
ضمنا نشانی پایگاه معتبر موسسه دهخدا icps.ut.ac.ir است و در صفحه نخست این پایگاه نیز، به این موضوع اشاره شده است.

12-  دلیل فیلتر شدن نرم افزار ویچت چیست؟
به دلیل اینکه نرم افزار ویچت علاوه بر جمع آوری کلیه اطلاعات موجود در گوشی‌های کاربران و رصد ارتباطات اعضاء، حریم خصوصی آنها را نقص کرده و در عین حال این نرم افزار عامل انتشار بسیاری از محتواهای مجرمانه غیر اخلاقی و مستهجن که برای نوجوانان ضررهای جبران ناپذیری را بدنبال داشته و به خاطر  آسیب‌های اجتماعی بسیار زیادی که برای جامعه در بر داشته و دارد و به لحاظ اینکه ایجاد کنندگان این نرم افزار در خارج از کشور قرار داشته و به هیچ وجه پاسخگوی تخلفات خود و شکایات خانواده‌های زیان دیده  نبوده و نیستند، لذا کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در اجرای درخواستهای متعدد خانواده‌های آسیب دیده ناچار به فیلتر و مسدود سازی نرم افزار مذکور گردیده است، بنابراین شما می توانید از سایر نرم افزارهای مشابه داخلی برای جایگزینی ارتباطات صوتی، متنی و تصویری و ویدئوی کم هزینه استفاده کنید.